Twee Britse musea hebben afspraken gemaakt met de koning van het Ashanti-volk in Ghana over het uitlenen van 32 gouden juwelen. Ze zijn in de 19e eeuw door de Britten als roofkunst meegenomen. De lening is voor drie jaar met een optie voor nog eens drie jaar.
De juwelen liggen nu nog in twee nationale musea: het British Museum (15 objecten) en het Victoria & Albert Museum (17 objecten). De Britse wet verbiedt nationale musea om omstreden stukken af te staan aan de landen of partijen die ze terug willen hebben. Door ze uit te lenen, omzeilen de musea dat verbod.
Deel van de ziel
De meeste voorwerpen die nu teruggaan zijn afkomstig van het 19e-eeuwse Ashanti-hof. “Het zijn niet alleen maar voorwerpen, ze hebben ook een spirituele waarde”, zei een adviseur van de regering van Ghana tegen de BBC. “Ze zijn deel van de ziel van de natie. Het is een deel van onszelf dat terugkeert.” Ze noemt het uitlenen een “goed begin”, een “soort van herstel” en “een herinnering aan het geweld dat plaatsvond”.
Directeur Hunt van het Victoria & Albert Museum zei tegen de omroep dat je het belang van de juwelen kunt vergelijken met de Britse kroonjuwelen. Zo maakt het staatszwaard van de Ashanti deel uit van de collectie van het British Museum en in het Victoria & Albert Museum liggen onder andere gouden insignes van de hofambtenaren die verantwoordelijk waren voor de ziel van de koning.
Volgens Hunt hebben musea de plicht om na te denken hoe roofkunst met de landen van herkomst kan worden gedeeld. “Het lijkt mij niet dat onze musea ten gronde gaan als we dit soort uitwisselingen aangaan.” Hij bestrijdt dat de juwelen nu via een achterdeurtje voor altijd teruggaan naar Ghana.
De huidige Ashanti-koning Otumfuo Nana Osei Tutu II zit dit jaar 25 jaar op de troon. De juwelen gaan naar een museum in de Ghanese stad Kumasi, de hoofdstad van het ceremoniële Ashanti-koninkrijk, waar ze het jubileum extra glans moeten geven.
Beelden Parthenon
Mogelijk krijgt de regeling navolging in leenconstructies voor andere omstreden objecten in Britse musea. De bekendste zijn beeldhouwwerken die ooit de Parthenon-tempel op de Akropolis van Athene sierden. Ook die zijn in de negentiende eeuw in Groot-Brittannië beland en behoren nu tot de topstukken van het British Museum.
Griekenland eist ze terug. De voorzitter van de raad van bestuur van het museum zei onlangs dat hij een “praktische, pragmatische en rationele uitweg” zoekt. Het is de vraag of Griekenland met een leenconstructie kan instemmen, omdat dit als een erkenning kan worden uitgelegd dat het Verenigd Koninkrijk de rechtmatige eigenaar is.
